rachunkowość finansowa, sprawozdanie finansowe, księgi rachunkowe, rozliczenia międzyokresowe, MSR
lupa
A A A

Gazeta Podatkowa nr 42 (1708) z dnia 25.05.2020

Otrzymane pożyczki w ewidencji księgowej

Jednym ze źródeł finansowania przedsiębiorstwa są pożyczki. Jednostki mogą je zaciągać na różne cele, np. na budowę lub zakup środków trwałych, bieżącą działalność. Obecnie, w czasie epidemii COVID-19, wiele firm uzyskane pożyczki, w tym te otrzymane w ramach tzw. tarczy antykryzysowej, przeznacza przede wszystkim na utrzymanie działalności przedsiębiorstwa. W księgach rachunkowych ewidencja dotycząca rozrachunków z tytułu otrzymanych pożyczek może być prowadzona na koncie 24 "Pozostałe rozrachunki".

Uzyskanie pożyczki

W księgach rachunkowych zobowiązania z tytułu pożyczek ujmowane są na dzień ich powstania według wartości nominalnej. Tak wynika z art. 28 ust. 11 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Wpływ pożyczki na rachunek bieżący jednostki można w księgach zaewidencjonować następująco:

- Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący",

- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki".

Kwota pożyczki, jako zobowiązanie, figuruje na koncie 24 do czasu jej spłaty lub umorzenia. Jeśli jednostka posiada zobowiązania z tytułu więcej niż jednej pożyczki, wskazane jest prowadzenie ewidencji analitycznej pozwalającej ustalić kwotę długu z tytułu poszczególnych pożyczek.

Odsetki od pożyczki

W przypadku pożyczek oprocentowanych należne pożyczkodawcy odsetki ujmuje się w księgach rachunkowych zgodnie z zasadą memoriału, o której mowa w art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Jak wynika z tego przepisu, jednostki są zobowiązane do wykazywania należnych pożyczkodawcy odsetek w wysokości określonej w umowie o pożyczkę, dotyczących danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.

W księgach rachunkowych odsetki od otrzymanej pożyczki ewidencjonowane są w zależności od celu, na jaki ją zaciągnięto. Zasadniczo odsetki od uzyskanych pożyczek zalicza się do kosztów finansowych i ujmuje na koncie 75-1 "Koszty finansowe" (art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości). Można ująć je zapisem:

- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe",

- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki".

Wyjątek stanowią odsetki od pożyczek zaciągniętych przez jednostkę na sfinansowanie zakupu lub budowy środka trwałego albo nabycia wartości niematerialnej i prawnej. Wówczas odsetki od takiej pożyczki naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania zwiększają wartość początkową tego składnika majątku trwałego, którą stanowi cena nabycia lub koszt wytworzenia. Jak określa bowiem art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości, cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmuje ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania. Dotyczy to również kosztu obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszonego o przychody z tego tytułu. Dlatego odsetki od pożyczki otrzymanej na sfinansowanie zakupu lub budowy środków trwałych albo nabycia wartości niematerialnych i prawnych, które naliczono przed oddaniem ich do używania, powinny być ewidencjonowane na koncie 08 "Środki trwałe w budowie" lub 01 "Środki trwałe" albo 02 "Wartości niematerialne i prawne". Można je wtedy zaksięgować zapisem:

- Wn konto 08 "Środki trwałe w budowie" lub konto 01 "Środki trwałe" albo konto 02 "Wartości niematerialne i prawne",

- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki".

Rozliczenie prowizji

Zdarza się, że w związku z uzyskaniem pożyczki jednostka musi uregulować prowizję. Jej kwotę w księgach rachunkowych ujmuje się w zależności od celu, na jaki przeznaczona jest pożyczka, zapisem:

- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe" lub konto 08, 01 albo 02,

- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki".

Przy czym jeśli prowizja od udzielonej pożyczki została pobrana przez pożyczkodawcę z góry i na rachunek bankowy jednostki wpłynęła kwota pożyczki niższa niż przypadająca do spłaty, tj. pomniejszona o wartość prowizji, może mieć zastosowanie art. 39 ust. 4 ustawy o rachunkowości. Jak wskazuje ten przepis, gdy zgodnie z umową wartość otrzymanych finansowych składników aktywów jest niższa od zobowiązania zapłaty za nie, to różnica stanowi czynne rozliczenie międzyokresowe kosztów, które odpisuje się w koszty finansowe w równych ratach, w ciągu okresu, na jaki zaciągnięto zobowiązanie. Jednak jeżeli kwota potrącona przez pożyczkodawcę w ocenie jednostki nie jest istotna i jej jednorazowe odniesienie w koszty nie zniekształci wyniku finansowego, to można nie rozliczać tej prowizji w czasie i odnieść ją bezpośrednio do kosztów finansowych.

Spłata pożyczki

Jednostka dokonuje spłaty pożyczki na zasadach określonych w zawartej umowie. W księgach spłatę pożyczki wraz z ewentualnymi odsetkami można ująć na podstawie dowodu zapłaty, tj. wyciągu bankowego lub dowodu kasowego "KW - Kasa wypłaci", zapisem:

- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki",

- Ma konto 13-0 "Rachunek bieżący" lub konto 10 "Kasa".

Zapłacone odsetki mogą być również ujmowane z pominięciem konta 24, bezpośrednio na podstawie dowodu zapłaty, w następujący sposób:

- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe" lub np. konto 08,

- Ma konto 13-0 "Rachunek bieżący" lub konto 10 "Kasa".

Pożyczka od udziałowca

Wspólnicy spółek prawa handlowego mogą udzielić jej pożyczki na wybrane cele m.in. na inwestycję, zakup środka trwałego, a także na działalność bieżącą, np. na regulowanie zobowiązań z powodu trudności finansowych, w tym spowodowanych epidemią COVID-19. Kwotę otrzymanej pożyczki od udziałowca można ująć w księgach na koncie rozrachunkowym z kontrahentem wyodrębniając w analityce do tego konta zobowiązanie z tytułu pożyczki.

Gdy w związku z otrzymaniem pożyczki od udziałowca spółka, jako pożyczkobiorca, zobowiązana jest do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), w księgach jego kwotę można zaewidencjonować następująco:

- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów" (w analityce: Podatki i opłaty) lub konto zespołu 5,

- Ma konto 22 "Rozrachunki publicznoprawne" (w analityce: Urząd skarbowy - PCC).

Jeśli udziałowcy udzieliliby pożyczki spółce na zakup, budowę lub wytworzenie środka trwałego, a PCC zostałby zapłacony przed dniem oddania go do używania, wtedy kwotę tego podatku ujmuje się na zwiększenie wartości początkowej sfinansowanego pożyczką środka trwałego.

Zobowiązanie z tytułu pożyczki otrzymanej od udziałowca, np. w spółce z o.o., może zostać zamienione na udziały, co wiąże się z podwyższeniem kapitału zakładowego tej spółki. Konwersji pożyczki na udziały w księgach dokonuje się, przeksięgowując zobowiązania z tytułu pożyczki z konta rozrachunkowego udziałowca na konto wkładów na kapitał. Następnie, pod datą wpisu podwyższenia kapitału do KRS, kwota ta zostaje przeniesiona na kapitał podstawowy.

Umorzenie pożyczki

W niektórych sytuacjach uzyskana pożyczka w całości lub w części, wraz z odsetkami lub bez, może zostać umorzona. Możliwość jej umorzenia może wynikać bezpośrednio z umowy pożyczki lub warunki umorzenia mogą być ustalone przez strony w późniejszym okresie.

Kwotę umorzonej pożyczki w księgach rachunkowych zalicza się do przychodów z operacji finansowych (art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości). Zatem wartość umorzonej pożyczki w księgach pożyczkobiorcy odnosi się na konto 75-0 "Przychody finansowe", w oparciu o dowód "PK - polecenie księgowania" sporządzony na podstawie decyzji lub porozumienia w sprawie umorzenia. Ewidencja księgowa umorzenia pożyczki może przebiegać w sposób zaprezentowany w przykładzie.

Może się zdarzyć, że warunkiem umorzenia pożyczki uzyskanej od niektórych instytucji jest przeznaczenie umorzonej kwoty na konkretne cele. Może dotyczyć to m.in. pożyczki z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na zakup środków trwałych, której umorzenie wiąże się z koniecznością wydatkowania umorzonej kwoty na zakup określonego środka trwałego. W takim przypadku umorzonych środków nie odnosi się do przychodów finansowych. Wówczas ich wartość ujmuje się jako rozliczenia międzyokresowe przychodów. Jak przewiduje art. 41 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości, rozliczenia międzyokresowe przychodów, dokonywane z zachowaniem zasady ostrożności, obejmują m.in. środki pieniężne otrzymane na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie, jeżeli stosownie do innych ustaw nie zwiększają one kapitałów (funduszy) własnych. Zaliczone do rozliczeń międzyokresowych przychodów kwoty zwiększają stopniowo pozostałe przychody operacyjne, równolegle do odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych.

Ewidencja księgowa umorzenia pożyczki, gdy środki z tego tytułu zostaną przekazane na nabycie środka trwałego, może przebiegać zapisem:

- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki",

- Ma konto 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów".

Odpis amortyzacyjny od środka trwałego, którego nabycie sfinansowano ze środków uzyskanych z umorzonej pożyczki, odnosi się do kosztów operacyjnych jednostki. W księgach można go ujmować następująco:

- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów" (w analityce: Amortyzacja) lub konto zespołu 5,

- Ma konto 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych".

Równolegle do dokonanego odpisu amortyzacyjnego zarachowaniu do pozostałych przychodów operacyjnych podlega kwota ujęta na koncie 84 zapisem:

- Wn konto 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów",

- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".

Pożyczki w bilansie

Bez względu na cel przeznaczenia otrzymanej pożyczki zobowiązanie z tytułu jej zaciągnięcia podlega wycenie na dzień bilansowy. Jednostki wyceniają zobowiązania nie rzadziej niż na dzień bilansowy w kwocie wymagającej zapłaty, tzn. wraz z odsetkami (art. 28 ust. 1 pkt 8 ustawy o rachunkowości). Dlatego w księgach rachunkowych trzeba wykazać pozostałą do spłaty część kapitałową pożyczki łącznie z odsetkami naliczonymi na dzień bilansowy, nawet gdy termin ich płatności jeszcze nie nastąpił, czyli nie są one jeszcze wymagane.

W bilansie otrzymane pożyczki prezentowane są w pasywach zasadniczo z podziałem na krótkoterminowe i długoterminowe (z wyłączeniem bilansu sporządzonego według załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości, czyli dla jednostek mikro, w którym podział ten nie występuje). Jako zobowiązania długoterminowe prezentowana jest część pożyczki, która zgodnie z umową wymaga spłaty w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. Natomiast jako zobowiązania krótkoterminowe wykazywana jest część, która przypada do spłaty w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Przykład

Założenia

  1. Na początku maja 2020 r. ze względu na trudności finansowe spowodowane epidemią COVID-19 spółka z o.o. (mikroprzedsiębiorstwo) uzyskała z powiatowego urzędu pracy niskooprocentowaną pożyczkę na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej w kwocie 5.000 zł. Środki pieniężne wpłynęły na rachunek bieżący spółki 8 maja br.
     
  2. Zgodnie z umową karencja w spłacie kapitału wraz z odsetkami wynosi 3 miesiące od dnia udzielenia pożyczki. Ponadto na wniosek przedsiębiorcy pożyczka wraz z odsetkami może być umorzona, o ile będzie on prowadził działalność gospodarczą przez okres co najmniej 3 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki i w ciągu 14 dni od spełnienia tego warunku złoży on wniosek o jej umorzenie.
     
  3. Załóżmy, że w sierpniu 2020 r. spółka z o.o. nadal będzie prowadziła działalność gospodarczą, więc w dniu 17 sierpnia 2020 r. złoży wniosek o umorzenie pożyczki, a decyzja o jej umorzeniu wpłynie do spółki w tym samym miesiącu.

Dekretacja

Opis operacji Kwota Konto
Wn Ma
1. WB - wpływ uzyskanej pożyczki na rachunek bieżący (zapis w maju 2020 r.): 5.000 zł 13-0 24
2. PK - decyzja o umorzeniu pożyczki (zapis w sierpniu 2020 r.): 5.000 zł 24 75-0

Księgowania

Otrzymane pożyczki w ewidencji księgowej

Uwaga od redakcji: Zgodnie z wyjaśnieniem przedstawionym na stronie internetowej Ministerstwa Finansów umorzenie mikropożyczki z Funduszu Pracy, przeznaczonej na pokrycie bieżących kosztów działalności gospodarczej, podlega rozliczeniu na zwiększenie pozostałych przychodów operacyjnych (piszemy o tym w GP nr 46 z br. na str. 2).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r. poz. 351 ze zm.)

www.PoradnikKsiegowego.pl - Ewidencja księgowa na przykładach liczbowych:

 Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz,
wejdź do serwisu
www.VademecumKsiegowego.pl » 
Więcej w zasobach płatnych

Serwis Głównego Księgowego

Gazeta Podatkowa

Terminarz

marzec 2024
PN WT ŚR CZ PT SO ND
1
2
3
4
6
8
9
10
12
13
14
16
17
18
19
21
22
23
24
26
27
28
29
30
IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
sklep.gofin.pl - RABATY, NAGRODY, PROMOCJE
NEWSLETTERY
Fachowe czasopisma - PoznajProdukty.gofin.pl
Zasady rachunkowości w jednostkach i zakładach budżetowych
Vademecum Księgowego - zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych
PODATEK DOCHODOWY - przychody, koszty, środki trwałe, amortyzacja, leasing
PODATEK VAT - zasady rozliczania i weryfikacji

WSKAŹNIKI

Bieżące wskaźniki wraz z archiwum

Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.