Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 5 (461) z dnia 1.03.2018
Rozliczanie w księgach rachunkowych zapomóg wypłacanych pracownikom
Zapomoga to bezzwrotna pomoc finansowa w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego mającego na celu wsparcie finansowe osoby, która z przyczyn od siebie niezależnych znalazła się w trudnej sytuacji życiowej.
Pracodawca może wypłacać zapomogi ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS) lub ze środków obrotowych jednostki. Wypłata zapomogi ze środków obrotowych jest najczęściej wynikiem dobrowolnej decyzji pracodawcy, ale może też wynikać z wewnątrzzakładowych uregulowań obowiązujących u danego pracodawcy.
1. Nowe zasady stosowania zwolnień z PIT dla zapomóg
Do zapomóg otrzymanych w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci ma zastosowanie art. 21 ust. 1 pkt 26 updof. Przy czym z dniem 1 stycznia 2018 r. zmianie uległ limit zwolnienia określony tym przepisem.
Do końca 2017 r. zapomogi otrzymane na okoliczność indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci były wolne od podatku dochodowego do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł. Natomiast od 1 stycznia 2018 r. ustawodawca wprowadził rozróżnienie limitu zwolnienia ze względu na źródło finansowania zapomóg. Obecnie zapomogi te są wolne od podatku:
- niezależnie od ich wysokości - gdy są finansowane z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, z funduszy związków zawodowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra, oraz
- do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 6.000 zł - gdy są finansowane z innych źródeł.
Zapomogi mogą korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie jeszcze jednego przepisu, a mianowicie art. 21 ust. 1 pkt 67 updof. W tym przypadku wystarczy, że są one sfinansowane z ZFŚS - nie musi wystąpić indywidualne zdarzenie losowe, klęska żywiołowa, długotrwała choroba lub śmierć. Jednak także i tu obowiązuje ograniczenie kwotowe. Do końca 2017 r., wolna od podatku dochodowego była wartość otrzymanych przez pracownika świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości z ZFŚS lub funduszy związków zawodowych - łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł. Od 1 stycznia 2018 r. limit zwolnienia od podatku dochodowego określony w art. 21 ust. 1 pkt 67 updof został podniesiony do kwoty 1.000 zł.
Zapomogi wypłacane ze środków obrotowych jednostki lub ze środków ZFŚS, do których nie mają zastosowania przepisy art. 21 ust. 1 pkt 26 oraz pkt 67 updof, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym bez względu na wysokość otrzymanej zapomogi. W takim przypadku pracodawca dolicza kwotę zapomogi do przychodów pracownika ze stosunku pracy uzyskanych w danym miesiącu i od łącznej kwoty pobiera miesięczną zaliczkę na podatek dochodowy. W celu prawidłowego wyliczenia miesięcznych obciążeń podatkowych pracodawca powinien każdą kolejną wypłatę rozliczać narastająco w danym miesiącu, tj. łącznie z wypłatami wcześniejszymi dokonanymi w tym samym miesiącu. Rozliczenie ostatniej wypłaty będzie wówczas korektą wcześniejszych rozliczeń i wykaże ostateczną kwotę zaliczki na podatek do przekazania na rachunek urzędu skarbowego.
2. Oskładkowanie zapomóg wypłacanych pracownikom
Udzieloną pracownikowi zapomogę pracodawca powinien generalnie wliczyć mu do podstawy wymiaru składek i oskładkować. Jest ona bowiem dla pracownika przychodem ze stosunku pracy, który stanowi dla niego jednocześnie podstawę wymiaru składek ZUS.
W niektórych przypadkach zapomogi pieniężne przyznane ze środków obrotowych zakładu pracy mogą korzystać z wyłączenia z podstawy wymiaru składek. Ze składek ZUS są bowiem zwolnione (co istotne - bez ograniczenia kwotowego) zapomogi losowe, które zostały wypłacone w przypadku: klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby. Takie zwolnienie wynika z § 2 ust. 1 pkt 22 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1949), dalej zwanego rozporządzeniem składkowym. Wypłata ww. zapomóg nie stanowi również podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne (por. art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dz. U. z 2017 r. poz. 1938 ze zm., dalej zwana ustawą zdrowotną). Jeżeli jednak powodem wypłaty zapomogi ze środków obrotowych jest trudna sytuacja rodzinna i finansowa pracownika, niezwiązana z żadnym z wymienionych wcześniej zdarzeń (tj. klęską żywiołową, indywidualnym zdarzeniem losowym lub długotrwałą chorobą), to od dokonanej wypłaty pracodawca powinien naliczyć składki ZUS.
Oskładkowaniu nie podlegają również zapomogi udzielane pracownikom ze środków ZFŚS - niezależnie od ich wysokości i okoliczności w jakich je udzielono, o ile przyznane zostały na zasadach określonych w ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2191 ze zm.) - czyli przy uwzględnieniu sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania ZFŚS. Zapomogi takie nie podlegają zarówno składkom na ubezpieczenia społeczne (por. § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego), jak i na ubezpieczenie zdrowotne (por. art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej).
3. Ewidencja księgowa zapomóg w zależności od źródeł ich finansowania
Zapomogi wypłacane ze środków ZFŚS |
Wydatkowanie środków z ZFŚS na wypłatę zapomogi pieniężnej ujmuje się w księgach rachunkowych, zapisem:
- Wn konto 85-0 "Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych", - Ma konto 23-4 "Pozostałe rozrachunki z pracownikami". |
W sytuacji gdy zapomoga podlega opodatkowaniu, naliczoną zaliczkę na podatek dochodowy ujmuje się zapisem:
- Wn konto 23-4 "Pozostałe rozrachunki z pracownikami", - Ma konto 22-3 "Pozostałe rozrachunki publicznoprawne" (w analityce: Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych). |
Wypłatę zapomogi, po uwzględnieniu podatku, można ująć w sposób następujący:
- Wn konto 23-4 "Pozostałe rozrachunki z pracownikami", - Ma konto 13-5/0 "Rachunek bankowy wyodrębnionych środków ZFŚS" lub 13-0 "Rachunek bieżący". |
Zwracamy przy tym uwagę, że jeśli wypłata zapomogi finansowanej z ZFŚS oraz zapłata zaliczki na podatek odbędzie się za pomocą konta 13-0 "Rachunek bieżący", to należy dokonać refundacji tych kwot z rachunku ZFŚS, zapisem: Wn konto 13-0, Ma konto 13-5/0.
Przykład
Zapomoga udzielona ze środków ZFŚS w związku z indywidualnym zdarzeniem losowym
I. Założenia:
- Jednostka prowadzi ZFŚS, z którego udziela pomocy materialnej i rzeczowej osobom uprawnionym do korzystania z tego funduszu. W związku z indywidualnym zdarzeniem losowym jednemu z pracowników jednostka udzieliła pomocy finansowej (zapomogi) ze środków ZFŚS w wysokości: 1.500 zł. Przy określaniu kwoty zapomogi uwzględniono sytuację życiową, rodzinną i materialną pracownika.
- Kwota udzielonej zapomogi korzystała ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz nie podlegała oskładkowaniu. Zapomogę wypłacono przelewem bankowym na konto pracownika z rachunku bieżącego jednostki. Następnie kwotę tę zrefundowano z rachunku ZFŚS.
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. PK - udzielenie zapomogi pracownikowi ze środków ZFŚS | 1.500 zł | 85-0 | 23-4 |
2. WB - wypłata zapomogi z rachunku bieżącego | 1.500 zł | 23-4 | 13-0 |
3. WB - refundacja środków na zapomogę | 1.500 zł | 13-0 | 13-5/0 |
III. Księgowania:
Zapomogi wypłacane ze środków obrotowych pracodawcy |
Przyznanie zapomogi ze środków obrotowych pracodawcy odnosi się w księgach rachunkowych w ciężar kosztów działalności operacyjnej, tzn. na konto 40-5 "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia" lub na odpowiednie konto w zespole 5. Rozliczenie zapomogi może przy tym przebiegać zarówno za pomocą konta 23-4 "Pozostałe rozrachunki z pracownikami", jak i 23-0 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń". Zależy to od przyjętych przez jednostkę zasad ewidencji, jak również od tego, czy wypłacono ją w trakcie tego samego miesiąca, lecz przed wypłatą wynagrodzenia, czy łącznie z wynagrodzeniem.
Samo przyznanie zapomogi, która ma zostać wypłacona ze środków obrotowych pracodawcy, może zatem zostać zaewidencjonowane w księgach zapisem:
- Wn konto 40-5 "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia" lub konto zespołu 5, - Ma konto 23-4 "Pozostałe rozrachunki z pracownikami" lub 23-0 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń". |
Należy jednak pamiętać, iż w sytuacji gdy wypłacana zapomoga podlega opodatkowaniu, ujęciu w księgach podlega również zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych, a w przypadku gdy zapomoga podlega również oskładkowaniu - składki ZUS, obciążające zarówno pracownika, jak i pracodawcę.
Z kolei wypłatę zapomogi ze środków obrotowych księguje się zapisem:
- Wn konto 23-4 "Pozostałe rozrachunki z pracownikami" lub 23-0 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń", - Ma konto 10 "Kasa" lub 13-0 "Rachunek bieżący". |
Przykład
Zapomoga udzielona ze środków obrotowych z powodu trudnej sytuacji życiowej pracownika
I. Założenia:
- Jednostka z powodu trudnej sytuacji życiowej pracownika przyznała mu zapomogę pieniężną w kwocie: 1.000 zł brutto. Zapomogę wypłacono 31 stycznia 2018 r. razem z wynagrodzeniem za styczeń, które wynosiło: 2.700 zł brutto.
- Przyznana zapomoga została wypłacona ze środków obrotowych pracodawcy i podlegała opodatkowaniu i oskładkowaniu.
- Jednostka prowadzi ewidencję kosztów podstawowej działalności operacyjnej wyłącznie na kontach zespołu 4.
- Obciążenia składkowo-podatkowe dotyczące wynagrodzenia i zapomogi przedstawiają się następująco:
Wiersz | Wyszczególnienie | Kwota w zł |
1. | Wynagrodzenie zasadnicze | 2.700,00 |
2. | Zapomoga podlegająca opodatkowaniu i składkom ZUS | 1.000,00 |
3. | Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (wiersz 1 + wiersz 2) | 3.700,00 |
4. | Składki na ubezpieczenia społeczne (wiersz 3 × 13,71%) | 507,27 |
5. | Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne (wiersz 3 - wiersz 4) | 3.192,73 |
6. | Składka na ubezpieczenie zdrowotne do pobrania (wiersz 5 × 9%) | 287,35 |
7. | Składka na ubezpieczenie zdrowotne do odliczenia od podatku (wiersz 5 × 7,75%) | 247,44 |
8. | Koszty uzyskania przychodu | 111,25 |
9. | Podstawa obliczenia zaliczki na podatek, po zaokrągleniu (wiersz 1 + wiersz 2 - wiersz 8 - wiersz 4) |
3.081,00 |
10. | Zaliczka na podatek (wiersz 9 × 18%) - 46,33 zł | 508,25 |
11. | Zaliczka na podatek do przekazania do urzędu skarbowego, po zaokrągleniu (wiersz 10 - wiersz 7) |
261,00 |
12. | Wynagrodzenie i zapomoga wypłacone pracownikowi (wiersz 1 + wiersza 2 - wiersz 4 - wiersz 6 - wiersz 11) |
2.644,38 |
- Przykładowe składki ZUS obciążające pracodawcę naliczone od kwoty: 3.700 zł wyniosły łącznie: 758,13 zł.
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. LP - wynagrodzenie zasadnicze | 2.700,00 zł | 40-4 | 23-0 |
2. LP - zapomoga | 1.000,00 zł | 40-5 | 23-0 |
3. LP - składki na ubezpieczenia społeczne potrącone od przychodu pracownika | 507,27 zł | 23-0 | 22-3 |
4. LP - składka na ubezpieczenie zdrowotne | 287,35 zł | 23-0 | 22-3 |
5. LP - zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych | 261,00 zł | 23-0 | 22-3 |
6. PK - składki ZUS obciążające pracodawcę | 758,13 zł | 40-5 | 22-3 |
7. WB - wypłata wynagrodzenia wraz z zapomogą po potrąceniach | 2.644,38 zł | 23-0 | 13-0 |
III. Księgowania:
Przykład
Zapomoga udzielona ze środków obrotowych w związku z indywidualnym zdarzeniem losowym
I. Założenia:
- Jednostka w związku z indywidualnym zdarzeniem losowym w styczniu 2018 r. wypłaciła pracownikowi ze środków obrotowych zapomogę w wysokości: 3.000 zł. Było to pierwsze tego typu świadczenie przyznane pracownikowi w roku bieżącym.
- Zapomoga korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych i składek ZUS.
- Jednostka ewidencjonuje koszty podstawowej działalności operacyjnej wyłącznie na kontach zespołu 4.
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. PK - przyznanie zapomogi losowej pracownikowi | 3.000 zł | 40-5 | 23-4 |
2. WB - wypłata zapomogi | 3.000 zł | 23-4 | 13-0 |
III. Księgowania:
www.PoradnikKsiegowego.pl - Ewidencja księgowa na przykładach liczbowych:
Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz, wejdź do serwisu | ||
www.VademecumKsiegowego.pl » |
Serwis Głównego Księgowego
Gazeta Podatkowa
Terminarz
05.12.2024 (czwartek)
09.12.2024 (poniedziałek)
GOFIN PODPOWIADA
Kompleksowe opracowania tematyczne
DRUKI
Darmowe druki aktywne
KALKULATORY
Narzędzia księgowego i kadrowego
PRZEPISY PRAWNE
Ustawy, rozporządzenia - teksty ujednolicone
FORUM - Rachunkowość
Forum aktywnych księgowych
|