Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 17 (305) z dnia 1.09.2011

Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami

Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami znajduje zastosowanie w przypadku produkcji masowej różnych wyrobów produkowanych z tego samego surowca, przy pomocy tych samych technologii, maszyn i urządzeń oraz za pomocą takich samych zabiegów produkcyjnych. Ta metoda kalkulacji może mieć zastosowanie na przykład przy produkcji ceramiki budowlanej, w szklarstwie, piekarnictwie.

Przy zastosowaniu tej metody, należy ustalić wspólną cechę, która łączy wszystkie produkowane przez jednostkę wyroby. Może to być np. waga wyrobów gotowych.

Przykład

I. Założenia:

1. Jednostka wytwarza dwa rodzaje wyrobów przy zastosowaniu tych samych surowców i tego samego sposobu wytwarzania. W danym okresie wytworzyła następujące wyroby i produkty w toku:

a) wyrób "A": 160 szt.,

b) wyrób "A" przerobiony w 20%: 80 szt.,

c) wyrób "B": 120 szt.

2. Na początku okresu produkcja w toku nie wystąpiła. W danym okresie jednostka poniosła następujące koszty:

a) materiały bezpośrednie: 38.400 zł,

b) pozostałe koszty (koszt przerobu): 78.240 zł,

c) razem: 116.640 zł.

3. Koszt zużycia materiałów jest proporcjonalny do wagi wyrobów, która wynosi: 3 kg dla wyrobu "A" i 2 kg dla wyrobu "B". Materiały wydawane są w całości przed rozpoczęciem produkcji. Z kolei koszt przerobu (wyprodukowanie jednego wyrobu) kształtuje się proporcjonalnie do liczby przepracowanych roboczogodzin, która wynosi 16 rbg dla wyrobu "A" i 20 rbg dla wyrobu "B".

II. Obliczenia:

1. Przeprowadzenie kalkulacji materiałów bezpośrednich:

Wyrób	Ilość	Współczynnik przeliczeniowy	Liczba jednostek umownych	Koszt jednostki umownej	Koszt jednostki naturalnej	Koszt materiałów ogółem
Wyrób gotowy "A"	160 szt.	3	160 × 3 = 480	38.400 : 960 = 40	40 × 3 = 120 zł/szt.	120 × 160 = 19.200 zł
Produkcja w toku wyrobu "A"	80 szt.	3	80 × 3 = 240	38.400 : 960 = 40	40 × 3 = 120 zł/szt.	9.600 zł
Wyrób gotowy "B"	120 szt.	2	120 × 2 = 240	38.400 : 960 = 40	40 × 2 = 80 zł/szt.	9.600 zł
Razem			960			38.400 zł

2. Przeprowadzenie kalkulacji kosztów przerobu:

Wyrób	Ilość	Współczynnik przeliczeniowy	Liczba jednostek umownych	Koszt jednostki umownej	Koszt jednostki naturalnej	Koszt materiałów ogółem
Wyrób gotowy "A"	160 szt.	16	160 × 16 = 2.560	78.240 : 5.216 = 15	15 × 16 = 240 zł/szt.	240 × 160 = 38.400 zł
Produkcja w toku wyrobu "A"	80 szt.	16 x 20% = 3,2	80 × 3,2 = 256	78.240 : 5.216 = 15	15 × 3,2 = 48 zł/szt.	48 × 80 = 3.840 zł
Wyrób gotowy "B"	120 szt.	20	120 × 20 = 2.400	78.240 : 5.216 = 15	15 × 20 = 300 zł/szt.	300 × 120 = 36.000 zł
Razem			5.216			78.240 zł

3. Zestawienie wyników kalkulacji:

Wyrób	Koszt wytworzenia
	na jedną jednostkę naturalną w zł/szt.			na całość produkcji w zł
	materiały	koszt przerobu	razem	materiały	koszt przerobu	razem
Wyrób gotowy "A"	120	240	360	19.200	38.400	57.600
Produkcja w toku wyrobu "A"	120	48	168	9.600	3.840	13.440
Wyrób gotowy "B"	80	300	380	9.600	36.000	45.600
Razem				38.400	78.240	116.640