Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 17 (305) z dnia 1.09.2011

Kalkulacja podziałowa prosta

Kalkulacja podziałowa prosta stosowana jest w przypadku produkcji masowej jednego asortymentu wyrobów. Jednostkowy koszt wytworzenia ustala się dzieląc sumę kosztów przez ilość wyprodukowanych wyrobów.
 

Zdarza się często, iż na koniec okresu sprawozdawczego występuje produkcja niezakończona. W takim przypadku, aby ustalić jednostkowy koszt produktu, należy produkcję niezakończoną przeliczyć na produkty gotowe, biorąc pod uwagę stopień przerobu tej produkcji niezakończonej. Przy czym, w tym przypadku należy również uwzględnić sposób dostarczania materiałów potrzebnych do produkcji. Materiały mogą być bowiem dostarczane partiami lub wydawane w całości w chwili rozpoczęcia produkcji.

Przykład

Ustalenie jednostkowego kosztu wytworzenia produktu niezakończonego, w sytuacji gdy materiały wydawane są partiami

I. Założenia:

1. Jednostka produkcyjna zajmuje się produkcją szafek na obuwie. Na koniec okresu koszt całej produkcji wyniósł: 81.830 zł. Materiały wydawane są partiami.

2. W tym okresie jednostka wyprodukowała:

a) 400 szt. gotowych szafek oraz

b) 150 szt. niezakończonych, których stopień przerobu wynosił: 60% (na początku okresu produkcja w toku nie wystąpiła).

 

II. Obliczenia:

1. Przeliczenie produkcji niezakończonej na produkty gotowe: 150 szt. × 60% = 90 szt.

2. Produkcja po przeliczeniu na produkty gotowe: 400 szt. + 90 szt. = 490 szt.

3. Koszt jednostkowy szafki: 81.830 zł : 490 szt. = 167 zł/szt.

4. Ustalenie kosztu wytworzenia produktu niezakończonego:

a) koszt wytworzenia produktu gotowego: 167 zł/szt.,

b) stopień przerobu produktu niezakończonego: 60%,

c) koszt wytworzenia produktu niezakończonego: 167 zł/szt. × 60% = 100,20 zł/szt.

5. Sprawdzenie poprawności kalkulacji:

a) produkty gotowe: 400 szt. × 167 zł/szt. = 66.800 zł,

b) produkty niezakończone: 150 szt. × 100,20 zł/szt. = 15.030 zł,

c) razem: 81.830 zł.

 

Przykład

Ustalenie jednostkowego kosztu wytworzenia produktu niezakończonego, 
w sytuacji gdy materiały wydawane są w całości w chwili rozpoczęcia produkcji

I. Założenia:

1. Jednostka produkcyjna poniosła w danym okresie koszty w wysokości: 76.860 zł, w tym:

a) materiały bezpośrednie: 39.240 zł,

b) płace bezpośrednie wraz ze składkami ZUS obciążającymi pracodawcę: 30.780 zł,

c) koszty wydziałowe: 6.840 zł.

2. W ciągu tego okresu jednostka wytworzyła 162 szt. wyrobu gotowego i 18 szt. produkcji w toku przerobionej w 50%. Na początku okresu produkcja w toku nie wystąpiła. Materiały wydawane są w całości w chwili rozpoczęcia produkcji. Jednostka wytwarza jeden rodzaj wyrobu.

II. Obliczenia:

1. Przeliczenie produkcji niezakończonej na produkty gotowe: 18 szt. × 50% = 9 szt.

2. Produkcja po przeliczeniu na produkty gotowe: 162 szt. + 9 szt. = 171 szt.

3. Przeprowadzenie kalkulacji:

a) materiałów bezpośrednich dla wyrobów gotowych i produkcji w toku - do podziału kosztów zużycia materiałów jednostka przyjęła zarówno wyroby zakończone, jak i niezakończone (tzn.: 162 szt. + 18 szt. = 180 szt.): 39.240 zł : 180 szt. = 218 zł/szt.,

b) pozostałych kosztów dla wyrobów gotowych: 37.620 zł : 171 szt. = 220 zł/szt.,

c) pozostałych kosztów dla produkcji w toku:

• na jeden wyrób gotowy przypada 220 zł pozostałych kosztów,

• stopień przerobu produktu niezakończonego: 50%,

• na jeden produkt niedokończony przypada: 220 zł/szt. × 50% = 110 zł/szt. pozostałych kosztów.

4. Zestawienie wyników kalkulacji:

5. Koszt jednostkowy wyrobu gotowego wynosi: 438 zł/szt., a koszt jednostkowy produkcji w toku: 328 zł/szt.

6. Sprawdzenie poprawności kalkulacji:

a) wyrób gotowy: 162 szt. × 438 zł/szt. = 70.956 zł,

b) produkcja w toku: 18 szt. × 328 zł/szt. = 5.904 zł,

c) razem: 76.860 zł.