Zasady amortyzacji środków trwałych w jednostce powołanej na czas określony

Nasza spółka z o.o. została powołana w 2000 r. aktem notarialnym na 15 lat. Maksymalny okres amortyzacji środków trwałych nabytych w momencie rozpoczęcia przez nas działalności wynosi 15 lat (tj. okres na jaki powołano spółkę). Środki trwałe nabywane w trakcie działalności amortyzujemy tak, aby zostały zamortyzowane w 100% do czasu zakończenia działalności. Czy przyjęte przez nas zasady amortyzacji środków trwałych są zgodne z ustawą o rachunkowości, czy też powinniśmy wyznaczać okresy amortyzacji w oparciu o okres ekonomicznej użyteczności?

Ustawa o rachunkowości w art. 32 określa zasady amortyzacji środków trwałych. Stanowią one, że odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych) dokonuje się od tych aktywów trwałych drogą systematycznego, planowego rozłożenia ich wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Przy ustalaniu okresu amortyzacji (a w konsekwencji rocznej stawki amortyzacyjnej) uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności, na który wpływają:

1) liczba zmian, na których pracuje,

2) tempo postępu techniczno-ekonomicznego,

3) wydajność, mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów, albo innym właściwym miernikiem,

4) prawne lub inne ograniczenia czasu używania,

5) przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.

Odpisy amortyzacyjne dokonywane od środków trwałych odzwierciedlają zatem normalną utratę wartości środków trwałych na skutek ich używania lub upływu czasu, co w konsekwencji skutkuje uwzględnieniem ich w kosztach działalności jednostki. Generalnie wartość bilansowa środka trwałego w sprawozdaniach finansowych sporządzonych przez jednostkę za kolejne lata obrotowe będzie prezentowana w aktywach bilansu w wartości początkowej pomniejszonej o dotychczas dokonane od tego środka planowe odpisy amortyzacyjne (o ile dany środek trwały nie utracił swojej przydatności gospodarczej z przyczyn określonych w art. 32 ust. 4 ustawy o rachunkowości, powodujących trwałą utratę jego wartości).

Na zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych i prezentacji środków trwałych w aktywach bilansu nie powinien zasadniczo wpływać fakt, iż spółka została utworzona na określony z góry okres jej trwania. Zakończenie działalności jednostki nie musi bowiem oznaczać, że środki trwałe używane do jej prowadzenia utraciły swoją przydatność gospodarczą. Zatem pytająca spółka w dokumentacji przyjętych zasad rachunkowości powinna określić zasady amortyzacji środków trwałych uwzględniając ich okres ekonomicznej użyteczności.

Dodajmy, iż w odniesieniu do środków trwałych w leasingu finansowym można skorzystać ze wskazówek określonych w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 5 "Leasing, najem i dzierżawa", stanowiącym załącznik do uchwały nr 16/11 Komitetu Standardów Rachunkowości z dnia 13 grudnia 2011 r. (Dz. Urz. Min. Fin. nr 9, poz. 52). Zgodnie z pkt VI.3 tego standardu, jeżeli umowa leasingu nie przewiduje, że korzystający uzyska na moment zakończenia leasingu tytuł własności przedmiotu umowy, to dany składnik aktywów wymaga w całości zamortyzowania przez: okres leasingu lub okres ekonomicznej użyteczności, jeżeli byłby on krótszy.