Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 1 (313) z dnia 1.01.2012

Ewidencja operacji gospodarczych związanych ze sprzedażą samochodu osobowego

1. Wyksięgowanie sprzedanego środka trwałego z ewidencji bilansowej

Planujemy sprzedaż zbędnego samochodu osobowego, stanowiącego środek trwały, wykorzystywanego w działalności gospodarczej. Jak ująć w księgach rachunkowych sprzedaż tego samochodu?
 

Sprzedaż środka trwałego jednostka ujmie w księgach rachunkowych na podstawie faktury sprzedaży, zapisem:

Przypominamy, iż na podstawie § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 73, poz. 392 ze zm.), zwalnia się od podatku dostawę samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych przez podatników, którym przy nabyciu tych samochodów i pojazdów przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w wysokości 50% lub 60% kwoty podatku - nie więcej jednak niż odpowiednio 5.000 zł lub 6.000 zł, jeżeli te samochody i pojazdy są towarami używanymi w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy o VAT.

Zastosowanie zwolnienia z VAT do sprzedaży samochodu powoduje, że zmienia się jego przeznaczenie - ze związku z czynnościami opodatkowanymi, na związek z czynnością zwolnioną z VAT, a zmiana przeznaczenia towaru może powodować konieczność korekty odliczonego VAT. Szczegółowe regulacje w tym zakresie zawiera art. 91 ustawy o VAT.

Czynności sprzedaży środka trwałego towarzyszy również wyksięgowanie go z ewidencji bilansowej środków trwałych na podstawie dowodu księgowego „LT - Likwidacja środka trwałego".

Jeśli podlegający sprzedaży środek trwały był całkowicie zamortyzowany, to jego dotychczasowe umorzenie jest równe wartości początkowej tego środka trwałego, a wyksięgowanie go z ewidencji bilansowej nastąpi zapisem:

Wyksięgowanie środka trwałego (samochodu) nie w pełni umorzonego z ewidencji bilansowej przebiega zapisami: 

W rachunku zysków i strat wykazuje się zysk lub stratę ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych. Oznacza to, iż jednostka wykaże w rachunku zysków i strat wynik ze sprzedaży środków trwałych, czyli różnicę pomiędzy sumą przychodów uzyskanych ze sprzedaży środków trwałych a wartością netto tych środków powiększoną o koszty związane ze sprzedażą, odpowiednio jako:

1) zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych - w pozycji D.I (wariant porównawczy) lub w pozycji G.I (wariant kalkulacyjny),

2) strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych - w pozycji E.I (wariant porównawczy) lub w pozycji H.I (wariant kalkulacyjny).

2. Koszty związane ze sprzedażą środka trwałego

W jaki sposób potraktować w księgach rachunkowych koszty ogłoszeń prasowych, dotyczących sprzedaży samochodu?

Wszelkie poniesione przez jednostkę koszty bezpośrednio związane ze sprzedażą środka trwałego w postaci na przykład wymienionych w pytaniu wydatków na umieszczenie ogłoszeń o sprzedaży samochodu w prasie zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych i księguje w ciężar konta 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne", zapisem:

Jak ująć w księgach rachunkowych poniesione koszty przeglądu technicznego samochodu, gdy został przeznaczony do sprzedaży?

Koszty bieżącej eksploatacji samochodu zalicza się do kosztów działalności operacyjnej jednostki. Do wydatków związanych z bieżącą eksploatacją samochodu można zaliczyć, np. koszty zakupu paliwa, części zamiennych, okresowe badanie techniczne pojazdu, naprawy remontowe, opłaty parkingowe, ubezpieczenie samochodu.

Sam fakt postawienia środka trwałego do sprzedaży nie zmieni sposobu ujęcia w księgach rachunkowych wyżej wymienionych kosztów. Nie są to bowiem koszty związane ze sprzedażą tego środka. Jednostka poniosła je niezależnie od decyzji o sprzedaży i są związane z utrzymaniem samochodu w stanie zdatnym do użytkowania.
 

Jeżeli jednak kupujący i sprzedający w ramach zawieranej umowy sprzedaży dokonają dodatkowego przeglądu technicznego samochodu na koszt sprzedawcy, to wskazane jest zaliczenie przez sprzedawcę kosztów przeglądu do kosztów związanych ze sprzedażą środka trwałego i ujęcie ich w księgach rachunkowych na koncie 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne".

Jakie są zasady ewidencji kosztów ubezpieczenia komunikacyjnego OC nierozliczonego po sprzedaży samochodu?
 

Przy czym, jednostki sporządzające rachunek zysków i strat w wersji porównawczej koszty ubezpieczenia pozostałe do rozliczenia na koncie 64-0 „Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" rozliczają następującymi zapisami:

Jak potraktować zwrot nadpłaconego ubezpieczenia komunikacyjnego otrzymanego od firmy ubezpieczeniowej po wypowiedzeniu polisy, już po sprzedaży środka trwałego?

Zasady rozliczenia składek ubezpieczenia samochodu po jego sprzedaży zostały uregulowane osobno dla ubezpieczenia OC w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 ze zm.), zwanej dalej ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych, oraz dla ubezpieczenia AC w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.), zwanej dalej K.c.

Na podstawie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (składka OC), w razie zbycia samochodu na jego nabywcę przechodzą prawa i obowiązki zbywcy, wynikające z umowy ubezpieczeniowej, chyba że umowa zostanie przez nowego właściciela w odpowiednim czasie wypowiedziana (zob. art. 31 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).

W przypadku ubezpieczenia AC, w razie zbycia przedmiotu ubezpieczenia (samochodu) prawa z umowy ubezpieczenia mogą być przeniesione na nabywcę za zgodą ubezpieczyciela, chyba że umowa ubezpieczenia lub ogólne jej warunki stanowią inaczej. Jeśli więc prawa z umowy ubezpieczenia AC nie zostaną przeniesione na nabywcę, to stosunek umowy ubezpieczenia wygasa z chwilą przejścia przedmiotu ubezpieczenia na nowego właściciela (zob. art. 805-828 K.c).

Dodatkowo na podstawie art. 813 § 1 K.c., jeżeli stosunek ubezpieczenia wygasł przed terminem umowy na jaki została zawarta, ubezpieczający może zwrócić się do ubezpieczyciela o zwrot części składki AC, za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej.