Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 9 (633) z dnia 1.05.2025

Odpisy amortyzacyjne oraz rozliczenia międzyokresowe kosztów podczas zawieszenia działalności spółki

Od kwietnia 2025 r. zawiesiliśmy prowadzenie działalności gospodarczej. Rokiem obrotowym naszej spółki z o.o. jest rok kalendarzowy. Na kontach czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów mamy nierozliczone polisy ubezpieczeniowe, które nadal trwają. Posiadamy też środek trwały, od którego dokonujemy odpisów amortyzacyjnych. Czy podczas zawieszenia działalności możemy zaprzestać naliczana odpisów amortyzacyjnych oraz rozliczania w czasie kosztów ubezpieczenia?

Kwestie związane z zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej reguluje ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236 ze zm.). W świetle art. 25 tej ustawy, w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Może natomiast m.in. wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, w tym rozwiązywania zawartych wcześniej umów, może przyjmować należności i jest obowiązany regulować zobowiązania powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, może zbywać własne środki trwałe i wyposażenie, osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.

Z art. 12 ust. 3b ustawy o rachunkowości wynika, że można nie zamykać ksiąg rachunkowych za rok obrotowy, w którym działalność jednostki przez cały czas pozostawała zawieszona, chyba że jednostka dokonuje odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych lub występują inne zdarzenia wywołujące skutki o charakterze majątkowym lub finansowym. Uproszczenie, o którym mowa w tym przepisie, dotyczy tylko pełnego roku obrotowego, w którym trwa stan zawieszenia. Ponadto wystąpienie w jednostce zdarzeń o charakterze majątkowym lub finansowym, które jest ona zobowiązana ująć w księgach rachunkowych, również powoduje brak możliwości skorzystania z tego uproszczenia. Mogą to być przykładowo ponoszone w trakcie zawieszenia działalności opłaty za telefony, czynsz najmu, opłaty za prowadzenie rachunku bankowego, czy uzyskiwane przychody w postaci odsetek od środków na rachunku bankowym, jak również wymienione wprost w ww. przepisie dokonywane odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe.

Jak stanowi art. 32 ust. 1 ustawy o rachunkowości, odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środka trwałego dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie - nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji ceny sprzedaży netto pozostałości środka trwałego. Ponadto z treści art. 31 ust. 2 ustawy o rachunkowości wynika, że odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych dokonuje się nie tylko ze względu na to, że tracą swoją wartość w wyniku ich używania, ale również na skutek upływu czasu. Również w trakcie zawieszenia działalności, mimo braku zużycia fizycznego środków trwałych, zawsze będzie występować ich zużycie ekonomiczne (moralne). Zatem posiadany przez pytającą spółkę środek trwały w okresie zawieszenia działalności powinien być, dla celów bilansowych, amortyzowany według zasad ogólnych.

Podobnie sam fakt zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej nie powinien mieć wpływu na dokonywanie odpisów czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów dotyczących polis ubezpieczeniowych w księgach rachunkowych, jeśli spółka korzysta z ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z tych polis. W świetle art. 39 ust. 3 ustawy o rachunkowości, odpisy czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów mogą następować stosownie do upływu czasu lub wielkości świadczeń. Czas i sposób rozliczenia powinien być uzasadniony charakterem rozliczanych kosztów, z uwzględnieniem zasady ostrożności.

Wskazówki w zakresie wyceny rozliczeń międzyokresowych kosztów znajdziemy również w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 4 "Utrata wartości aktywów". Z treści pkt 6.3.29 tego standardu wynika, iż wykazanie czynnych rozliczeń międzyokresowych w sprawozdaniu finansowym jest zasadne wówczas, gdy jednostka nie zmieniła swoich planów zakładających czerpanie korzyści wynikających z (opłacanych z góry) świadczeń wykonywanych przez inne podmioty na jej rzecz. W przeciwnym razie, a w szczególności, gdy umowa towarzysząca powstaniu takich rozliczeń nie może być rozwiązana lub nie przewiduje zwrotu opłaconych z góry sum, jednostka ocenia, w jakich okresach będzie następować jeszcze czerpanie korzyści z tych świadczeń. Część nakładów, która przypada na okres przekraczający czas czerpania korzyści, wymaga odpisania i stanowi odpis aktualizujący wartość tych nakładów.