Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 17 (449) z dnia 1.09.2017
Produkcja w toku oraz zmiana stanu produktów w jednostce stosującej tylko konta zespołu 4
Jesteśmy firmą produkcyjną. Koszty ewidencjonujemy wyłącznie na kontach zespołu 4. Wyroby gotowe objęliśmy ewidencją bilansową. Nie mamy rozliczeń międzyokresowych kosztów. Koszty dotyczące produkcji z kont zespołu 4 przenosimy na koniec roku na konto 49. Jak powinniśmy ewidencjonować produkcję w toku na koniec okresu sprawozdawczego oraz jak ustalić zmianę stanu produktów?
1. Ogólne zasady ewidencji kosztów wyłącznie na kontach zespołu 4
Ewidencja i rozliczanie kosztów działalności operacyjnej tylko według rodzajów polega na bieżącym księgowaniu wszystkich poniesionych kosztów działalności operacyjnej na podstawie dokumentów źródłowych wyłącznie na odpowiednie konta zespołu 4, zapisem:
- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów", - Ma konto zespołu 0, 1, 2, 3, 8. |
W ciągu roku obrotowego konta kosztów rodzajowych wykazują saldo Wn, oznaczające wysokość kosztów poniesionych przez jednostkę w bieżącym okresie, bez względu na to, jakich okresów dotyczą. Na dzień bilansowy koszty te przenosi się na wynik finansowy, zapisem:
- Wn konto 86 "Wynik finansowy", - Ma konto 40 "Koszty według rodzajów". |
Jednostki stosujące ewidencję księgową kosztów działalności operacyjnej tylko według rodzaju sporządzają rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym. Zgodnie ze wzorem porównawczego rachunku zysków i strat, sumie przychodów ze sprzedaży produktów skorygowanych o zmianę stanu produktów oraz zwiększonych o koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby przeciwstawiana jest suma kosztów według rodzajów działalności operacyjnej. Wariant ten przewiduje zatem korektę wyniku finansowego o zmianę stanu produktów, czyli o zmianę stanu na koniec roku w stosunku do stanu na początek roku produktów, produkcji niezakończonej (w toku) i rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Rachunek zysków i strat dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl w zakładce Rachunkowość |
W celu ustalenia zmiany stanu produktów pomocne jest stosowanie konta 49 "Rozliczenie kosztów". Konto to służy do ujęcia:
1) wartości produktów gotowych i produkcji w toku, ustalonej na koniec okresu sprawozdawczego, zapisem: |
- Wn konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty", - Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów", |
2) wartości produktów gotowych i produkcji w toku, ustalonej na koniec poprzedniego okresu, którą odnosi się ponownie w ciężar kosztów, na początku następnego okresu sprawozdawczego lub bezpośrednio przed ustaleniem nowego poziomu produktów gotowych i produkcji w toku i jego wyceny, zapisem: |
- Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów", - Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty", |
3) kosztów rodzajowych podlegających rozliczeniu w czasie, gdy dotyczą następnych okresów sprawozdawczych i rozwiązania biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów utworzonych w poprzednich okresach, zapisem: |
- Wn konto 64-0 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów", - Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów", |
4) kosztów poniesionych w poprzednich okresach, a obciążających koszty okresu sprawozdawczego, a także utworzenia biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów, zapisem: |
- Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów", - Ma konto 64-0 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów". |
Na dzień bilansowy saldo konta 49 (kredytowe lub debetowe) przeksięgowuje się na wynik finansowy (Wn/Ma konto 49, Ma/Wn konto 86). Dzięki temu przeniesieniu poziom kosztów rodzajowych na koncie 86 zostaje skorygowany do wysokości odnoszącej się do danego okresu sprawozdawczego.
2. Objęcie wyrobów gotowych ewidencją bilansową
Jeżeli jednostka produkująca wyroby gotowe nie ewidencjonuje kosztów na kontach zespołu 5, to w prowadzonej ewidencji wskazane jest takie uszczegółowienie kosztów na kontach rodzajowych, aby na podstawie dokonanych zapisów można było ustalić kwotę kosztów prostych, które są uwzględniane w koszcie wytworzenia produktu gotowego. Należy bowiem pamiętać, że na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 6 ustawy o rachunkowości, zasadniczym parametrem wyceny produktów na dzień bilansowy jest koszt ich wytworzenia.
Przykładowo na koncie 40-1 "Zużycie materiałów i energii" ewidencjonuje się zużyte materiały podstawowe, pomocnicze, opakowania, części zamienne, materiały gospodarcze, biurowe, reklamowe, paliwa płynne, stałe, gazowe oraz energię cieplną, elektryczną i wodę. Minimalny podział polega na wyodrębnieniu analityki służącej do osobnej ewidencji zużycia materiałów i zużycia energii.
Dla firm produkcyjnych wskazane jest jednak, w celu uzyskania informacji dotyczących kosztów wytworzenia produktów, wprowadzenie o wiele bardziej szczegółowej analityki. Przykładowy wykaz kont analitycznych prezentujemy w poniższej tabeli.
Wykaz kont analitycznych do konta 40-1 "Zużycie materiałów i energii" | |
podstawowy | rozszerzony |
40-1/1 "Zużycie materiałów bezpośrednich" | 40-1/1-1 "Zużycie materiału X" 40-1/1-2 "Zużycie materiału Y" |
40-1/2 "Zużycie materiałów pośrednich" | 40-1/2-1 "Zużycie materiału X" 40-1/2-2 "Zużycie materiału Y" |
40-1/3 "Zużycie opakowań" | 40-1/3-1 "Zużycie opakowań bezpośrednio produkcyjnych" 40-1/3-2 "Zużycie opakowań wysyłkowych" |
40-1/4 "Zużycie materiałów gospodarczych" | 40-1/4-1 "Zużycie środków czystości (koszty zarządu)" 40-1/4-2 "Zużycie materiałów biurowych (koszty zarządu)" 40-1/4-3 "Zużycie materiałów reklamowych (koszty sprzedaży)" |
40-1/5 "Zużycie paliw" | 40-1/5-1 "Paliwo do samochodów dostawczych (ciężarowych)" 40-1/5-2 "Paliwo do samochodów osobowych (zarząd)" |
40-1/6 "Zużycie energii" | 40-1/6-1 "Koszty energii zużytej przy produkcji" 40-1/6-2 "Koszty energii zużytej na potrzeby administracji" |
W przypadku objęcia wyrobów gotowych ewidencją bilansową (Wn konto 60, Ma konto 49), co miesiąc należy porównać koszty zgromadzone na koncie 40 "Koszty według rodzajów" z kwotą ujętą po stronie Ma konta 49 "Rozliczenie kosztów" i ustalić odchylenia od cen ewidencyjnych, odnosząc je na konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów", zapisem: Wn/Ma konto 49, Ma/Wn konto 62, celem dalszego ich rozliczenia. Jeżeli na koniec okresu nie ma zapasu wyrobów, to różnice pomiędzy kosztem wytworzenia a ceną przyjętą do ewidencji zapasów wyrobów gotowych można odnieść bezpośrednio na wynik finansowy.
Co ważne, w przypadku ewidencji bilansowej wyrobów gotowych na koncie 60, księgowaniu podlegał będzie także koszt wytworzenia sprzedanych produktów, zapisem:
- Wn konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów", - Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty". |
Generalnie, przy ustalaniu wyniku finansowego metodą porównawczą, koszty sprzedanych produktów, tj. saldo konta 70-1, przenosi się na dzień bilansowy na konto 49, zapisem:
- Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów", - Ma konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów". |
Jeżeli jednostka podjęła decyzję o objęciu wyrobów gotowych ewidencją bilansową, to koszty zgromadzone na kontach zespołu 4 może rozliczać w odmienny sposób, tzn. przenosząc koszty zaliczone do kosztu wytworzenia produktów na konto 49. Dokonuje się tego zapisem:
- Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów", - Ma konto 40 "Koszty według rodzajów". |
Natomiast koszty, które nie są kwalifikowane do kosztu wytworzenia, będą przeksięgowywane na koniec roku obrotowego bezpośrednio na wynik finansowy, zapisem:
- Wn konto 86 "Wynik finansowy", - Ma konto 40 "Koszty według rodzajów". |
W takim przypadku koszty odniesione na stronę Wn konta 70-1 przenosi się na konto 86, zapisem: Wn konto 86, Ma konto 70-1.
Uwaga: Jeżeli jednostka produkująca wyroby gotowe rozlicza koszty wyłącznie na kontach zespołu 4 i koszty zaliczone do kosztu wytworzenia produktów przenosi na koniec roku obrotowego na konto 49, to przy tym sposobie rozliczania kosztów działalności operacyjnej, konto 49 nie wyraża zmiany stanu produktów, tj. różni się od zmiany stanu produktów ustalanej pozaksięgowo na kontach zespołu 6.
3. Zasady wyceny produkcji w toku
Stan produkcji w toku wycenia się generalnie w wysokości kosztu jej wytworzenia. Przy czym ustawa o rachunkowości dopuszcza możliwość stosowania uproszczonych metod wyceny polegających na wycenie produktów w toku produkcji w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich bądź niewycenianiu ich w ogóle. Zastosowanie powyższych rozwiązań jest możliwe pod warunkiem, że nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki.
Przykład
I. Założenia:
- Zakład produkcyjny ewidencjonuje koszty podstawowej działalności operacyjnej wyłącznie na kontach zespołu 4 i prowadzi bieżącą ewidencję wyrobów gotowych na koncie 60.
- W bieżącym okresie sprawozdawczym koszty ogółem zaewidencjonowane na kontach zespołu 4 wyniosły: 30.010 zł (koszty materiałów bezpośrednich: 10.010 zł, pozostałe koszty produkcji: 16.000 zł, koszty sprzedaży: 1.000 zł, koszty zarządu: 3.000 zł).
- W danym okresie sprawozdawczym wyprodukowano i przyjęto do magazynu 100 szt. wyrobów gotowych po planowanym koszcie wytworzenia 390 zł/szt. Na koniec roku pozostało 80 szt. produktów przetworzonych w 50%.
- Zakład produkcyjny ustalił wartość produkcji w toku w wysokości materiałów bezpośrednich:
Wyszczególnienie | Koszt jednostkowy | Koszt całkowity |
Produkty gotowe | 10.010 zł : (100 szt. + 80 szt. × 50%) + (16.000 zł : 100 szt.) = 231,50 zł/szt. |
231,50 zł/szt. × 100 szt. = 23.150 zł |
Produkcja w toku | (10.010 zł × 50%) : (100 szt. + 80 szt. × 50%) = 5.005 zł : 140 szt. = 35,75 zł |
35,75 zł/szt. × 80 szt. = 2.860 zł |
- Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów wynoszą: 39.000 zł - (30.010 zł - 1.000 zł - 3.000 zł - 2.860 zł) = 15.850 zł.
- W okresie sprawozdawczym sprzedano 90 szt. wyrobów.
- Wartość sprzedanych wyrobów według planowanego kosztu wytworzenia wynosi: 90 szt. × 390 zł/szt. = 35.100 zł.
- Odchylenia od cen ewidencyjnych przypadające na sprzedane wyroby wynoszą: (15.850 zł : 100 szt.) × 90 szt. = 14.265 zł.
- Na koniec roku obrotowego przeniesiono salda kont kosztów podstawowej działalności operacyjnej.
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. Poniesione koszty rodzajowe wynikające z dowodów księgowych: | |||
a) wartość materiałów bezpośrednich | 10.010 zł | 40 | 31 |
b) pozostałe koszty produkcyjne | 16.000 zł | 40 | różne konta |
c) koszty zarządu | 3.000 zł | 40 | różne konta |
d) koszty sprzedaży | 1.000 zł | 40 | różne konta |
2. PW - przyjęcie wyrobów do magazynu po planowanym koszcie wytworzenia | 39.000 zł | 60 | 49 |
3. PK - zarachowanie kredytowych odchyleń od cen ewidencyjnych wyrobów | 15.850 zł | 49 | 62 |
4. WZ - rozchód sprzedanych wyrobów w cenach ewidencyjnych | 35.100 zł | 70-1 | 60 |
5. PK - odchylenia przypadające na sprzedane wyroby | 14.265 zł | 62 | 70-1 |
6. PK - produkcja w toku ustalona na koniec okresu | 2.860 zł | 60 | 49 |
7. PK - przeksięgowanie na koniec roku: | |||
a) sald kont zespołu 4 zaliczanych do kosztu wytworzenia: 10.010 zł + 16.000 zł = | 26.010 zł | 49 | 40 |
b) sald kont zespołu 4 zaliczanych do kosztów zarządu | 3.000 zł | 86 | 40 |
c) sald kont zespołu 4 zaliczanych do kosztów sprzedaży | 1.000 zł | 86 | 40 |
d) kosztów wytworzenia sprzedanych wyrobów gotowych: 35.100 zł - 14.265 zł = | 20.835 zł | 86 | 70-1 |
III. Księgowania:
IV. Pozaksięgowe ustalenie zmiany stanu produktów:
Lp. | Składniki aktywów | Stan na początek okresu sprawozdawczego | Stan na koniec okresu sprawozdawczego | Zmiana stanu produktów |
1. | Produkty gotowe | 0 | 3.900 zł | (+) 3.900 zł |
2. | Kredytowe odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów | 0 | 1.585 zł | (-) 1.585 zł |
3. | Produkcja w toku | 0 | 2.860 zł | (+) 2.860 zł |
Razem | (+) 5.175 zł |
www.PoradnikKsiegowego.pl - Plan kont:
Baza przykładów ewidencji księgowej wraz z obszernym komentarzem | ||
www.plankont.gofin.pl » |
Serwis Głównego Księgowego
Gazeta Podatkowa
Terminarz
05.12.2024 (czwartek)
09.12.2024 (poniedziałek)
GOFIN PODPOWIADA
Kompleksowe opracowania tematyczne
DRUKI
Darmowe druki aktywne
KALKULATORY
Narzędzia księgowego i kadrowego
PRZEPISY PRAWNE
Ustawy, rozporządzenia - teksty ujednolicone
FORUM - Rachunkowość
Forum aktywnych księgowych
|