Gazeta Podatkowa nr 36 (1493) z dnia 4.05.2018
Księgi rachunkowe w stowarzyszeniach i fundacjach
Stowarzyszenia i fundacje jako organizacje pozarządowe mają, co do zasady, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych na ogólnych zasadach rachunkowości. Po spełnieniu określonych warunków, stowarzyszenia i fundacje mogą nie stosować postanowień ustawy o rachunkowości i prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów.
Stowarzyszenia
Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności, którą opiera na pracy społecznej swoich członków. Do prowadzenia spraw stowarzyszenie może zatrudniać pracowników, w tym swoich członków (art. 2 ust. 1-3 Prawa o stowarzyszeniach). Wyróżnia się stowarzyszenia zarejestrowane i stowarzyszenia zwykłe.
Stowarzyszenia zarejestrowane to takie, które podlegają obowiązkowemu zarejestrowaniu w Krajowym Rejestrze Sądowym. Po wpisie do tego rejestru otrzymują osobowość prawną. Stowarzyszenia zwykłe natomiast nie wymagają rejestracji w KRS i nie posiadają osobowości prawnej.
Do utworzenia stowarzyszenia zarejestrowanego konieczne jest współdziałanie co najmniej siedmiu członków założycieli, którzy uchwalają statut i wybierają komitet założycielski albo jego władze. Stowarzyszenie zwykłe może zostać utworzone przez co najmniej trzy osoby. Elementy, jakie powinien zawierać statut stowarzyszenia, przedstawiono w ramce: Statut stowarzyszenia...
Z art. 2 ust. 1 Prawa o stowarzyszeniach wynika, że stowarzyszenie to zrzeszenie o celach niezarobkowych. Jak wynika jednak z art. 34 tej ustawy, stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.
Stowarzyszenie zarejestrowane może prowadzić działalność gospodarczą, jeśli taki zapis znajduje się w statucie. Działalności gospodarczej nie może prowadzić stowarzyszenie zwykłe (art. 42 ust. 1 pkt 3 Prawa o stowarzyszeniach).
Fundacje
Fundacje działają na podstawie przepisów ustawy o fundacjach i na podstawie statutu. Tak wynika z art. 4 tej ustawy. Elementy, jakie powinien zawierać statut fundacji, przedstawiono w ramce: Statut fundacji (...).
Fundacje podlegają obligatoryjnie wpisaniu do Krajowego Rejestru Sądowego i z chwilą wpisania do tego rejestru uzyskują osobowość prawną (art. 7 ustawy o fundacjach).
Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów. Jeżeli ma prowadzić działalność gospodarczą, wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza niż tysiąc złotych (art. 5 ust. 5 ustawy o fundacjach). Podstawową aktywnością fundacji jest zatem działalność statutowa, natomiast działalność gospodarcza służy jedynie uzyskaniu środków na działalność statutową.
Ewidencja księgowa w stowarzyszeniach i fundacjach
Stowarzyszenia i fundacje, co do zasady, prowadzą księgi rachunkowe w oparciu o przepisy ustawy o rachunkowości. Jeśli jednak spełniają odpowiednie warunki, to mogą prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów zgodnie z regułami określonymi w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (por. art. 2 ust. 5 ustawy o rachunkowości). Uproszczona ewidencja przychodów i kosztów jest zbliżona do podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Ma na celu wykazanie przychodów, kosztów i dochodów mających wpływ na prawidłowe określenie zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych.
Na temat uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów pisaliśmy w GP nr 33 z 2018 r., na str. 12.
Polityka rachunkowości
Stowarzyszenia i fundacje powinny posiadać zasady (politykę) rachunkowości opisującą reguły obowiązujące w tych organizacjach. W polityce rachunkowości należy określić m.in.:
- rok obrotowy i wchodzące w jego skład okresy sprawozdawcze,
- metodę wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego,
- sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Przychody stowarzyszeń i fundacji
Źródła przychodów uzyskiwanych przez stowarzyszenia i fundacje powinny być przedstawione w ich statucie. Mogą to być:
- składki członkowskie (w stowarzyszeniach),
- dotacje,
- darowizny,
- przychody ze zbiórek ulicznych,
- przychody z działalności odpłatnej,
- przychody z działalności gospodarczej.
Księgowanie przychodów określonych w statucie może odbywać się za pośrednictwem konta 70-0 "Przychody z działalności statutowej". Do tego konta wskazane jest utworzenie kont analitycznych, dzięki którym organizacja będzie mogła ustalić wielkość przychodu dla każdego rodzaju działalności. Ewidencja operacji gospodarczych wpływających na zwiększenie przychodów z działalności statutowej stowarzyszeń lub fundacji może przebiegać zapisami:
1) środki pochodzące ze zbiórek publicznych
- Wn konto 10 "Kasa" lub 13-0 "Rachunek bieżący",
- Ma konto 70-0 "Przychody z działalności statutowej" (w analityce: Nieodpłatna działalność - zbiórki publiczne),
2) darowizny w postaci rzeczowej
- Wn konto 31 "Materiały" lub 33 "Towary",
- Ma konto 70-0 "Przychody z działalności statutowej" (w analityce: Nieodpłatna działalność - darowizny).
Koszty stowarzyszeń i fundacji
Stowarzyszenia i fundacje zobowiązane są do samodzielnego ustalenia podziału kosztów. W ustawach odnoszących się do tych organizacji brak jest bowiem jednoznacznego ich podziału.
Zasadniczo za koszty statutowe uważa się te koszty, które są związane z realizacją działań zgodnych z celami zapisanymi w statucie stowarzyszenia lub fundacji. Jeżeli organizacja poniesie koszty w związku z jej działalnością, a koszty te nie będą zakwalifikowane do kosztów statutowych, to można je zaliczyć do kosztów administracyjnych, tj. ogólnego zarządu.
Ważne jest, aby w zakładowym planie kont stowarzyszeń i fundacji ustalić, w jaki sposób będą rozliczane koszty w tych jednostkach. Organizacje te mogą rozliczać koszty stosując:
- pełny rachunek kosztów (ewidencja na kontach zespołu 4 i 5),
- rachunek kosztów tylko w układzie porównawczym (wyłącznie na kontach zespołu 4),
- rachunek kosztów tylko w układzie kalkulacyjnym (wyłącznie na kontach zespołu 5).
Ewidencja kosztów statutowych w organizacjach stosujących pełny rachunek kosztów może przebiegać następująco:
1) księgowanie poniesionych kosztów podstawowej działalności na podstawie dokumentów źródłowych
- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów" (w analityce: np. Amortyzacja, Zużycie materiałów i energii, Wynagrodzenia),
- Ma konto zespołu 0, 1, 2, 3,
2) przeniesienie kosztów na konta zespołu 5
a) koszty statutowe
- Wn konto 50 "Koszty realizacji zadań statutowych",
- Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów",
b) koszty administracyjne (ogólnego zarządu)
- Wn konto 51 "Koszty administracyjne",
- Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów".
Sprawozdanie finansowe stowarzyszeń i fundacji
Kierownik stowarzyszenia lub fundacji podejmuje decyzję, czy sprawozdanie finansowe organizacji będzie sporządzane według załącznika nr 1 czy zgodnie z załącznikiem nr 6 do ustawy o rachunkowości. W polityce rachunkowości tych organizacji należy zapisać, jakiego wyboru dokonał kierownik.
Wzór sprawozdania finansowego właściwy dla jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z wyjątkiem spółek kapitałowych, oraz dla jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 2 tej ustawy, został określony w załączniku nr 6 do ustawy o rachunkowości. Do jednostek, które mogą stosować wzór z załącznika nr 6 należą również stowarzyszenia i fundacje.
Sprawozdanie finansowe stowarzyszeń i fundacji sporządzone według załącznika nr 6 obejmuje:
- wprowadzenie do sprawozdania finansowego,
- bilans - tylko główne pozycje,
- rachunek zysków i strat w wersji kalkulacyjnej - tylko główne pozycje, z uwzględnieniem pozycji przychodów i kosztów dotyczących działalności gospodarczej,
- informację dodatkową.
Wzór sprawozdania stanowiący załącznik nr 6 do ustawy o rachunkowości przeznaczony jest dla stowarzyszeń i fundacji prowadzących wyłącznie działalność statutową jak i dla tych, które obok działalności statutowej prowadzą również działalność gospodarczą.
Rachunek zysków i strat stowarzyszeń i fundacji sporządza się według zasad rachunku kalkulacyjnego, tj. z podziałem na rodzaje działalności organizacji pozarządowej. Przychody i koszty z działalności statutowej obejmują:
- przychody i koszty z nieodpłatnej działalności pożytku publicznego,
- przychody i koszty z odpłatnej działalności pożytku publicznego,
- przychody i koszty pozostałej działalności statutowej.
Ponadto w rachunku zysków i strat sporządzanym według załącznika nr 6 do ustawy o rachunkowości prezentuje się przychody i koszty z działalności gospodarczej, koszty ogólnego zarządu, pozostałe przychody i koszty operacyjne oraz przychody i koszty finansowe.
Warto pamiętać!
|
Statut stowarzyszenia powinien, na mocy art. 10 ust. 1 Prawa o stowarzyszeniach, określać w szczególności:
|
Statut fundacji powinien, na mocy art. 5 ust. 1 ustawy o fundacjach, określać:
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2018 r. poz. 395 ze zm.)
Ustawa z dnia 7.04.1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2017 r. poz. 210)
Ustawa z dnia 6.04.1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 2016 r. poz. 40 ze zm.)
Ustawa z dnia 24.04.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2018 . poz 450)
www.PoradnikKsiegowego.pl - Plan kont:
Baza przykładów ewidencji księgowej wraz z obszernym komentarzem | ||
www.plankont.gofin.pl » |
Serwis Głównego Księgowego
Gazeta Podatkowa
Terminarz
05.12.2024 (czwartek)
09.12.2024 (poniedziałek)
GOFIN PODPOWIADA
Kompleksowe opracowania tematyczne
DRUKI
Darmowe druki aktywne
KALKULATORY
Narzędzia księgowego i kadrowego
PRZEPISY PRAWNE
Ustawy, rozporządzenia - teksty ujednolicone
FORUM - Rachunkowość
Forum aktywnych księgowych
|