Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 10 (370) z dnia 20.05.2014

Rozliczanie produkcji własnej w jednostce prowadzącej konta zespołu 4 i 5

Spółka zajmuje się hodowlą zwierząt. Prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5 oraz sporządza kalkulacyjny rachunek zysków i strat. Jak przeprowadzić rozliczenie produkcji własnej i ustalić wynik finansowy?

Ewidencja księgowa inwentarza żywego

W tym przypadku stan zwierząt zaliczanych do środków trwałych ustala się dopiero na dzień bilansowy i wycenia je w sposób wymagany dla tych składników aktywów (określony w art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości), tj. według cen nabycia lub kosztów wytworzenia. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie kosztu wytworzenia, co często ma miejsce w praktyce, gdy zwierzęta pochodzą z własnego przychówku, wycenia się je według cen sprzedaży netto, pomniejszonych o przeciętnie osiągany ze sprzedaży tych zwierząt zysk brutto. W ten sposób wycenia się również zwierzęta z własnego przychówku, zmniejszając w tym przypadku drugostronnie o tę wartość koszty hodowli.

Ewidencję zwierząt na koncie 67 "Inwentarz żywy" (w analityce podział według poszczególnych grup tych zwierząt), prowadzi się z uwzględnieniem metody ewidencji określonej w art. 17 ust. 2 pkt 1 ustawy o rachunkowości, tzn. ilościowo-wartościowo. Na koncie 67 ujmuje się przychody, rozchody i stany zwierząt w jednostkach naturalnych (w sztukach) i zarazem wartościowo. Ewidencja zwierząt przeznaczonych do sprzedaży jako zwierząt rzeźnych powinna obok ilości obejmować również okresowo kontrolowaną wagę w kilogramach. Przyrost wagi ustala się co najmniej na koniec każdego kwartału oraz w każdym przypadku sprzedaży.

Ewidencja podstawowych operacji ujmowanych na koncie 67 "Inwentarz żywy" może przebiegać następująco:

Rozliczenie kosztów produkcji zwierzęcej

Koszt wytworzenia w przypadku produkcji zwierzęcej – zgodnie z art. 28 ust. 3 ustawy o rachunkowości – obejmuje faktycznie poniesione przez jednostkę koszty, przede wszystkim na zakup zwierząt, koszty bezpośrednie zużytych pasz treściwych i objętościowych, materiałów i energii, usług obcych (w tym weterynaryjnych), wynagrodzeń, ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń, a także inne koszty bezpośrednie związane z daną hodowlą oraz przypadające na okres wytworzenia koszty pośrednie hodowli, jeżeli zostały one wyodrębnione w ewidencji bilansowej. Zasady rozliczania kosztów produkcji podstawowej zostały opisane w Zeszytach Metodycznych Rachunkowości nr 13 z 1 lipca 2013 r. w artykule pt. "Rachunek kosztów – kalkulacja kosztów produkcji podstawowej – część I" oraz w ZMR nr 14 z 20 lipca 2013 r. w artykule pt. "Rachunek kosztów – kalkulacja kosztów produkcji podstawowej – część II". Natomiast zasady rozliczania kosztów pośrednich produkcji opisaliśmy w ZMR nr 11 z 1 czerwca 2013 r. w artykule pt. "Rachunek kosztów – ewidencja i rozliczenie kosztów pośrednich produkcji".

Różnice między rzeczywistym kosztem wytworzenia produktów a ich wartością w cenach ewidencyjnych stanowią odchylenia. Mogą to być odchylenia debetowe (powstałe po stronie Wn konta 62), gdy koszt wytworzenia jest wyższy od ceny ewidencyjnej (co w praktyce raczej nie występuje), lub kredytowe (powstałe po stronie Ma konta 62), wówczas gdy cena ewidencyjna jest wyższa od kosztu wytworzenia. Zgromadzone na koncie 62 odchylenia od cen ewidencyjnych produktów rozliczane są na koniec miesiąca na zapas produktów oraz na produkty sprzedane.

Ustalenie wyniku finansowego metodą kalkulacyjną

W jednostkach sporządzających kalkulacyjny rachunek zysków i strat na konto 86 "Wynik finansowy" przenoszony jest rzeczywisty koszt wytworzenia sprzedanych produktów oraz koszty ogólnego zarządu i sprzedaży. Jeśli jednostka ustala wynik metodą kalkulacyjną i jednocześnie prowadzi ewidencję kosztów w zespole 4 i 5, to na dzień zamknięcia ksiąg salda kont kosztów rodzajowych przeksięgowuje na stronę Wn konta 49 "Rozliczenie kosztów".

Poszczególne kroki ustalania wyniku finansowego można przedstawić w następujący sposób: